insan bilince ulaştığında bilincin hakikatiyle aynı olur. bakın bir mesele var, insanlar bilincin insana ârız olduğuna inanıyorlar, tıpkı renk gibi ve ölünce de bunun sonlanacağını düşünüyorlar. cismi de toprak oluyor zaten. bu büyük bir yanlıştır. acaba bilinç yok olacak bir sıfat mıdır? bilinç insana ârız olan bir sıfat değildir, bilinç insanın canıyla ittihat halindedir.
bu diyalektik düşünce mevlâna’da oldukça fazladır. mevlâna’nın tüm eserleri, mesnevi’nin tamamı ilahî diyalektik düşünceye dayalıdır. hegel de bir yerde kendi diyalektik düşüncesini -ki felsefesi buna dayalıdır- celâleddîn-i rûmî’den aldığını itiraf etmiştir.
yani bir ağacın ne olduğu bellidir. bir hayvan, kuş, karınca, serçenin, en başından ne olduğu bellidir. ama insanın ne olduğu belli midir? insanın ne olduğu ancak son gününde anlaşılır. son gün demek, son nefes demektir. sizin ruhunuzda hangi resim çizilmişse siz işte osunuz. ancak o resim sabit değildir. o resim silinip başka bir resim gelebilir.
insanın bizatihi kendisi harekettir. daha önceki programda da dediğim gibi “cevherî hareket”te “hareket” ile “müteharrik” yani hareket eden aynı şeydir. hareketli olan şey, hareketin kendisidir. siz hem hareketsiniz hem de hareket edensiniz. o halde sürekli olarak yeni olmalıyız.
cennet de aynı şekildedir. bazıları cennette sürekli yiyip içip yatıldığını düşünüyor. insan yiyip içmekten bıkmaz mı? her şey insanı bıktırır. cennette bıkmak yoktur; çünkü içinde sükûn yoktur. cennet sabittir ama sakin değildir. yani cennet her an bir cilveye sahiptir. cennette olan bir mümin her an yeni bir cilve görür.
siz duvara baktığınızda rengini, boyunu, enini vs. görüyorsunuz; ama cevherin kendisi görülebilecek bir şey değildir. (fenomenleri görüyoruz, numeni değil; medya şafak) âlem hem hareket edendir, hem de harekettir. siz cevheri hareketi kabul ediyorsanız hareket ile hareket edenin de aynı şey olduğunu kabul etmek zorundasınız.
merhum allame tabatabai, filozof ve arifti; henri corbin de gerçekten maneviyatçı bir insandı, görünürde hıristiyan’dı, zahiren din değiştirmiş de değildi. fakat bir şii’den eksiği yoktu, gerçekten tam anlamıyla bir şii’ydi. ama değişimini izhar etmedi.
corbin irfan ve tasavvuftan söz ediyordu. bu durumda zikir ve mürşidin de olması gerekirdi ve bu eserlerinde vardı. ben ona şunu sordum: siz tasavvufa hâkimsiniz, mürşidi de gerekli görüyorsunuz; sizin mürşidiniz kim peki? ben bunu özel sormuştum ancak baktım ki herkes kulak kesilmiş.
ben kitabımda da yazdım. bölge güçlerinin yeniden inşa edilmesini ve bölge güvenliğini sağlayan iran’dır. aksi halde bölgeni tamamı israil’in ayakları altında olurdu. iran hizbullah’ı silahlandırdı, hamas ve filistinli gruplara yardım etti. direniş güçlerine sürekli destek sundu. iran bu dengenin sağlanmasındaki esastır.