bu durum, ümmet içinde harikulade birtakım işleri hatta ulu’l-azm peygamberlerin gösterdikleri mucize ve kerametlerden daha büyüğünü yerine getirebilecek kimselerin olmasının kabul edilmesidir. zira bu husus hz. zehrâ’nın makamlarını ortaya koymada yardımcı bir unsur görevi görecektir.
varlık üzerine teemmül edilir, taakkul edilmez. çünkü varlığın mahiyeti yoktur. ibn sina varlıkta mahiyete inanmıyor. dolayısıyla mahiyeti olmadığına göre zihne gelemez. onun ‘‘teemmül’’ edilmesi gerekir. ‘‘varlıkta teemmül’’ ne demektir? varlık sahasında hazır olmak demektir. yani huzur makamıyla varlık sahasına girmek gerekir. varlık sahasına girmek, allah’ın huzurunu idrak etmektir.
eğer bu perdeler kaldırılırsa o zaman hakikatler sizde zâhir olur. yani “meâd” (son-dönüş yeri) aslında “mebde”ye (başlangıç) dönüşten başka bir şey değildir. ‘‘son ne olacak’’ diye soruyorlar. azizim son, başa dönmekten başka bir şey değildir. “inna lillah ve inna ileyhi râciun.” (allah’tanız ve yine o’na dönüyoruz.) kıyamet, başlangıca dönüştür. nereden geldiysen oraya geri döneceksin.
insan bilince ulaştığında bilincin hakikatiyle aynı olur. bakın bir mesele var, insanlar bilincin insana ârız olduğuna inanıyorlar, tıpkı renk gibi ve ölünce de bunun sonlanacağını düşünüyorlar. cismi de toprak oluyor zaten. bu büyük bir yanlıştır. acaba bilinç yok olacak bir sıfat mıdır? bilinç insana ârız olan bir sıfat değildir, bilinç insanın canıyla ittihat halindedir.
bu diyalektik düşünce mevlâna’da oldukça fazladır. mevlâna’nın tüm eserleri, mesnevi’nin tamamı ilahî diyalektik düşünceye dayalıdır. hegel de bir yerde kendi diyalektik düşüncesini -ki felsefesi buna dayalıdır- celâleddîn-i rûmî’den aldığını itiraf etmiştir.
ben merhum henry corbin’in allame tabatabaî ile yaptığı o özel görüşmelerin tamamında bulunmuştum. yani o toplantıların tamamında bulunan tek kişi bendim. merhum corbin’le çok yakındım, çok uzun sohbetlerimiz oldu, ben onu çok büyük bir insan olarak görüyorum. islam felsefesini de çok incelemiş biriydi. ancak onun hatalı görüşlerinden biri, şu an sizin bu naklettiğiniz kısımda ortaya çıktı.
yazının bahsettiği saldırıdan bir gün sonra direniş güçleri ikinci bir operasyon gerçekleştirdi ve makalede öngörüldüğü üzere üslerin vurulmasını “devrimci grup” adlı daha önce duyulmamış bir yapı üstlendi. (15 mart; medya şafak)
yani bir ağacın ne olduğu bellidir. bir hayvan, kuş, karınca, serçenin, en başından ne olduğu bellidir. ama insanın ne olduğu belli midir? insanın ne olduğu ancak son gününde anlaşılır. son gün demek, son nefes demektir. sizin ruhunuzda hangi resim çizilmişse siz işte osunuz. ancak o resim sabit değildir. o resim silinip başka bir resim gelebilir.
sadrü’l-müteellihîn (molla sadrâ) de ilmi varlıkla eşit kabul etmiştir. tıpkı varlığın ve ışığın teşkikî olması gibi, yani zayıflık ve güçlülük mertebelerine sahip olması gibi ilim ve bilinç de teşkikîdir, zayıflık ve güçlülük dereceleri vardır. baba tâhir’in sözünden de bu çıkıyor.
“vahyanî akıl”, tümel akıldır. tümel akıldan daha yukarıda bir akıl bulunmamaktadır. tümel akıl şudur: tüm varlıklar makuldür. bir diğer itibarla varlık ilim ve idrakin ta kendisidir.
“milyoner molla” fikri, 2003’te ileri düzeyde kapitalist bir yayın olan forbes dergisi tarafından tasarlandı. daha kötü olan şuydu ki fikri oluşturan, neoliberal kapitalizmin eski sscb’nin tüm uluslarını utanmazca tahrip ederek halkın / devletin uzun vadeli mal varlıklarını batı yüksek finansmanına devrettiği yeltsin döneminde, derginin uzun süreli rusya editörüydü.
bazıları yalnızca mevcûdâtı bildikleri için varlığı (vücûd) onunla aynı kavram sanıyorlar. ancak biraz daha dikkat etseler, aslında bir mevcûdun mevcut olmasının varlığı bilmekle ilgili olduğunu görürler. yani şu çiçek, şu masa ya da şu duvar mevcuttur; ama ben varlığa (vücud) inandığım için bunun mevcut olduğunu söylüyorum.
biz yokluğa dair bir anlayışa sahibiz, yokluğun ne demek olduğunu biliriz. biliriz ki yokluk olmayan, var olmayan şeydir. bunu biliriz ancak yokluk mevcut değildir. gerçekliği yoktur, yokluk nerededir? yokluğun bulunduğu bir yer yoktur ki… fakat benim ona dair bir tasavvurum var. (kendisine değil, kavramına; haz.)
eğer biz bu anlamı bilmezsek bu sözü küfre sebep olan, hatta açıkça küfür olan bir söz olarak görürüz. fakat onun bundan kastettiğini dikkate alırsak bunun küfür olmadığı gibi tevhidin ta kendisi olduğunu anlarız. yani ezeli, ebedi, mutlak, hiçbir kaydı ve şartı olmayan, yokluğu ve faniliği olmayan varlık (vücud) sadece hak tebarek ve teâlâ’dır. diğer her varlık (mevcud) da hak tebarek ve teâlâ’nı
bu rahmetlerin tüm âlemle vasıtası allah’ın velisidir. eğer allah teâlâ’nın kendisidir dersek kimse bunu sorun etmiyor. cebrail ve meleklerdir dersek de kimse bunu sorun etmiyor. ama bu işleri yapan meleklerin ve melekûtun emiri allah’ın yüce velisidir dediğimizde bu bazılarına tahammül edilmez geliyor.
aşağıdaki metin aylık “mevud” dergisinin “zuhur” olgusunun tarihin tekâmül seyrindeki yeri üzerine ayetullah mir bakıri ile yaptığı ve derginin 42-43. sayılarında yayımlanan söyleşisinden alınmıştır.
ana akım medyada nihayet yayılmaya ve küresel kolektif şuurda yer etmeye başlayan bilgilere rağmen suudi emperyalizminin yemen’deki kanlı tarihi hala büyük oranda keşfedilmiş değildir.
elbette “hakiki hayat nurdur” konusu hakkında imam cafer sadık (a.s.) da şöyle buyuruyor: “talebtu nurel hayat fi’t-tefekkürü ve’l-buka.” (hayat nurunu tefekkür ve ağlayışla istedim.) imamlarımız akla çok büyük değer veriyorlar. “ben hayatın nurunu tefekkür ve gözyaşı ile elde ettim” diyor. “buka” (ağlamak), akıl ile birlikte olduğunda ne kadar da güzel oluyor.
bir arifin tabiri ile söyleyecek olursak “ba marifet-i kâmil duzeh, beheşt mi gerded ve ba cehl u nadani beheşt, duzeh mi şeved” yani “bilmekle (marifet ile) cehennem, cennete dönüşür. cehalet ve bilgisizlikle ise cennet, cehennem olur.” hele de “cehl-i mürekkeb” (bilmediğini bilmemek) olursa vay halimize!
aklın tatmasına örnek sanatçılardır. sanat işte böyle ortaya çıkıyor. sanatçı, aklı tat alan kimsedir. kavram yaratmıyor, tadıyor. sanatçı kavram yaratmaksızın kendi tattığına ulaşıyor. akıl tadar, zevk aklın tadışıdır. o halde şuhûd aklın görmesidir, zevk ise aklın tatmasıdır. demek ki akıl olmadan ne şuhûd olur ne de zevk.
insan bir şeylerini unutabilir; ama insan “ben”i unutabilir mi? allah korusun bir kişi bir kaza yapabilir ve komaya girebilir. o hastanedeyken mekânı zamanı, nerde olduğunu vs. her şeyi unutabilir. hatta ismini bile unutabilir. ancak “ben”ini unutabilir mi? yani “ben” olduğunu unutamaz. ismini bile unutabilir, ama ben demeye devam eder. işte o ben huzurdur.
asli başlangıç, yani hak teâlâ... her şey hak teâlâ ile başlar. peki nerede biter? mutlaka hak’ta bitmelidir. her şey hak teâlâ ile başlar ve her şeyin sonu da hak teâlâ’ya varır. bakın kur’an ayeti ne diyor? “kema bedeekum teûdûn” (sizi başlangıçta yarattığı gibi (yine o’na) döneceksiniz.) (araf:29)
fakat buradaki eksiklik arz ettiğim gibi fikir ve zikrin birlikte olmamasıdır. eğer bu fikir ve zikir birlikte olsaydı biz şu an farklı bir durumda olurduk. fikir ne kadar gelişse de eğer zikirle birlikte değilse, yani o bâtınî katmanlara aşina olmazsa işte o zaman sizin de buyurduğunuz gibi insanı sınırlar.
pekâlâ, yaratılışın amacı neydi? allah’ın yaratmadaki amacı neydi? ne istiyordu ki yarattı? buna kendisi cevap veriyor: ben gizli bir hazineydim, bilinmek istedim. peki kendisi bilmeden bilinebilmesi mümkün müdür? şimdi size bir soru sorayım: siz tanımayı mı daha çok istersiniz yoksa tanınmayı mı?
arifin biri şöyle diyor: ben bu dünyadaki insanlara hayret ediyorum. onlar âlemin zahir, allah’ın ise gizli olduğunu sanıyor. hâlbuki zatıyla zahir olan allah’tır, siz gidin de gizli olan âlemi bulun.
sühreverdi yunanistan’da da hekimlerin olduğunu belirtiyor ve mesela eflatun’a büyük saygı duyuyor. mesela hermes’ten söz ediyor. burada onun bir ifadesi var: hermes diyor ki: “nurani bir zat, bu maarifi bana bildiriyor. ben ona sen kimsin dedim, o da ‘ben senin ‘tiba-ı tamm’ınım’ dedi.”
insanın bizatihi kendisi harekettir. daha önceki programda da dediğim gibi “cevherî hareket”te “hareket” ile “müteharrik” yani hareket eden aynı şeydir. hareketli olan şey, hareketin kendisidir. siz hem hareketsiniz hem de hareket edensiniz. o halde sürekli olarak yeni olmalıyız.
cennet de aynı şekildedir. bazıları cennette sürekli yiyip içip yatıldığını düşünüyor. insan yiyip içmekten bıkmaz mı? her şey insanı bıktırır. cennette bıkmak yoktur; çünkü içinde sükûn yoktur. cennet sabittir ama sakin değildir. yani cennet her an bir cilveye sahiptir. cennette olan bir mümin her an yeni bir cilve görür.
aklın mertebe olarak bedenden önce olduğunu daha önce söylemiştim. tüm bu âlemden önce tümel akıl (akl-ı küll) vardı. bu âlem tümel akıl tarafından idare edilmektedir. bu, tüm dünyayı idare eden bir akıldır. bu da ilahî bir tecellidir, o’nun şuûnâtındır.
aristo çözememiş, ibn sina çözememiş; eflatun, descartes , spinoza çözememiş. madde ile mananın, yani aynı cinsten olmayan iki şeyin birbirine nasıl bağlandığı sorusu tüm dünyada öylece kalmış. ama molla sadra bunu çözmüş.
görüyor musunuz savaş nerede başlıyor? hikmet ile din arasında savaş yok, savaş kendi mertebelerindeki insanlar arasındadır. his mertebesinde kalan biri, din benim anladığımdır, sen daha yukarı gitme diyor. peki neden daha yukarı gitmeyeyim? daha yukarısı yok mu? dinin histen daha yukarısı yok mu? ben neden histen daha yukarısına gitmeyeyim?
kıyısı olmayan denize benzetiyor. kıyı o kalıplardır. öyle bir yere varıyor ki orada kalıplar bitmiştir. büyük ariflerin bahsettiği şuhûd işte budur, yoksa ben cin ve peri gördüm demiyorlar. akıl, adım adım ilerliyor ve kalıpların bittiği bir yere varıyor, ama bunu yapan da yine akıldır.
şimdi size bir örnek vereyim, belki bu örnekle biraz açıklayabilirim. mesela herkes sonsuzdan (gayri mütenahi) söz eder, matematikçiler bunu daha iyi anlar. bilgin insanlar sonsuzu bilirler mi bilmezler mi? bilirler… peki sonsuzu tasavvur edebilir misiniz? hayır; çünkü tasavvur ettiğiniz anda o sonlu (mütenahi) olur.
şeyh-i işrak da (sühreverdi) hikmeti “bahsî” ve “zevkî” olarak ayırmıştır. orada kendisinin hikmetinin bir çeşit “itaî” hikmet olduğunu yani allah vergisi olduğunu söylüyor. gerçekten de onun benzerini hiçbir felsefi ekolde göremiyorsunuz. kendisi de esfar’da buna işaret ediyor. yani molla sadra’nın hikmeti diğerlerinden oldukça farklıdır.
fakir, ‘fakr’ sıfatıyla nitelenmiş olan zattır. ancak biz müstakil bir zata sahip değiliz. bizim kendimizden kaynaklanan bir istiklalimiz yoktur. zatımız fakrdır, mutlak fakrız (yoksulluğuz). o ise tam anlamı ile ganidir (zengin), gani sıfatıdır; ama zatının sıfatıdır. gani, hak teala’nın dışında bir sıfat değildir. zatının kendisidir, o mutlak ganidir (o zenginliktir).
merhum allame tabatabai, filozof ve arifti; henri corbin de gerçekten maneviyatçı bir insandı, görünürde hıristiyan’dı, zahiren din değiştirmiş de değildi. fakat bir şii’den eksiği yoktu, gerçekten tam anlamıyla bir şii’ydi. ama değişimini izhar etmedi.
peki yüzünü göstermiyor ne demektir? yani sizin zihninizin kalıbına sığmaz. o'nun her yerde huzuru var; ama sizin o’nun huzurunu kavrama kapasiteniz yok. siz onu bir kalıp içinde tasavvur etmek istiyorsunuz. siz ona zihinsel bir suret vermek istiyorsunuz. ya da sizin gözünüzün önüne gelmesini istiyorsunuz. ya da sizin zihninizde canlanmasını istiyorsunuz. bunlar bizim sorunumuzdur, o’nun değil.
tabi ki hepsi marifettir, biraz önce okuduğunuz şu beyitte ‘men be hiş numudem sad ihtimam veli ne şod’ (ben kendime yüz ihtimam gösterdim ama olmadı) derken bununla üzüm şarabının sarhoşunu mu kastediyor? tabi ki hayır. üzüm şarabı yüz ihtimam istemez, ayrıca üzüm şarabının sarhoşu için ‘ama olmadı’ diye bir şey olmaz ki.
o dönemde sühreverdi, islam dünyasının doğusunda, iran’da ibn rüşd’ün aklına bile gelmeyen başka bir felsefe kurdu. sühreverdi’den sonra da islam felsefesinde bir başka akım yine iran’da başladı; molla sadra’dan allame tabatabai’ye kadar ilerledi.
corbin irfan ve tasavvuftan söz ediyordu. bu durumda zikir ve mürşidin de olması gerekirdi ve bu eserlerinde vardı. ben ona şunu sordum: siz tasavvufa hâkimsiniz, mürşidi de gerekli görüyorsunuz; sizin mürşidiniz kim peki? ben bunu özel sormuştum ancak baktım ki herkes kulak kesilmiş.
"galiba daha sonra allame tabatabai ile henry corbin’in tahran’daki oturumlarına da katıldınız. üstat mutahhari de o oturumlara katılıyor muydu?..."
“zamanının imamını tanımaksızın” veya “zamanının imamına biat etmeksizin ölen kimse cahiliyye ölümüyle ölmüştür” hadisi bağlamında bizim problemimiz çözülmüştür ki bu da on ikinci imam'dır. size göre bu imam kimdir? azizlerim muhammedî (s.a.a.) varisin kim olduğunu araştırınız. bize göre muhammedî varis şu anda on ikinci imam'dır. sizler ne düşünüyorsunuz?
elinizdeki makalede, akılcı ve tarihe felsefî yaklaşımlarıyla tanınan ibn haldun’un hz. peygamber’den (s.a.a) sonraki hilafet meselesi hakkındaki görüşlerini genel hatlarıyla ele alıp, özelde hz. ali’nin (a.s) hilafetine dair düşüncelerine odaklanacak ve güvenilir tarih kaynaklarıyla belgelere dayanarak onun bu konudaki görüşlerinin kritiğini yapacağız. neticede, ibn haldun’un hz. ali’nin imameti
acılı, oğullarının kaderiyle tükenmiş kahırlı baba (oğullarından biri olan abdullah şehid olurken iki yaş büyük diğeri de pek çok yara almış ve birkaç kemiği kırılmıştı) mezar kazıcılarına toprağın ağarmasını dilediğini söylemiş. ve on dakika içerisinde gökyüzünden, yeri beyaz bir battaniye gibi saran beyaz, donmuş zerrecikler yağmış!
"eğer ışid toprakları iran devrim muhafızları veya onun eğitip yönettiği şii güçler tarafından işgal edilirse, sonuç tahran’dan beyrut’a uzanan bir toprak kemeri olabilir ve bu, bir iran radikal imparatorluğunun ortaya çıkışı anlamına gelebilir."
molla sadra olarak bilinen sadreddin muhammed bin ibrahim şirazi kavami, (980-1051 hicri kameri) hikmet-i müteâliye ekolünün kurucusu ünlü bir filozof ve meşhur bir arif olarak felsefi ve irfani düşüncede büyük bir değişim yaratmıştır. bu ekol kendinden önceki 800 yıllık islam felsefesini bir kenara bırakarak yeni bir dönem başlattı.
daha önce iran’ın farklı üniversitelerinde de ders veren bakıru’l ulum üniversitesi ve imam humeyni enstitüsü öğretim üyesi amerikalı prof. muhammed legenhausen, 1389 yılında ‘felsefe’nin kalıcı siması’ seçildi. prof. muhammed legenhausen, havza dergisine verdiği söyleşisinde batı felsefesinin mahiyetini ve islam felsefesiyle farklarını ele aldı.
bu mezarlık öfkesi öyle boyutlara taşındı ki cezayir’de selefi bir genç gitti büyük kabristanda kendini patlattı. gencin vücudunun organları, yüzlerce yıl önce gömülmüş kemiklerle birlikte metrelerce öteye saçıldı. bu mezarlık kini bizi kabirleri havaya uçuran müminler haline getirmişti. peki, islam adı altında yapılan bu eylem, psikolojik bir hastalık mıdır, yoksa ilmî bir durum mu?
trump yönetimi, saldırıları “tek seferlik” olarak tanımladı ve tırmandırma planının olmadığını savundu. ancak bir tırmanış hızla geliyor. rusya, abd’nin bombalama konusunda önceden ikazda bulunmasına rağmen, abd’yle yaptığı, suriye hava sahasındaki çarpışmaları önleme anlaşmasını askıya aldı.
wikileaks size, panama belgeleri’nin amerika birleşik devletleri, george soros’un çeşitli stk’ları ve bir dizi batılı gazeteci tarafından sunulduğunu söyledi. bunun kanıtı bugün çürütülemez. son birkaç on yılda sadece haberleri kontrol etmek için değil, aynı zamanda toplumun işlemesini sağlayan kanunları bile etkilemek üzere geniş bir ağ kurulmuştur. işte, işlerin yeni dünya düzeni dahilinde işle
28 eylül 2009 yılında ayandenews.com adlı iran web sitesi yemen husi hareketinin kurucusu hüseyin husi'nin öğrencilerinden issam el imad ile bir röportaj gerçekleştirmişti. röportaj görece eski tarihli olmasına rağmen çokça merak edilen husi hareketinin mahiyetine ışık tutma özelliğini koruyor.
neo-con’lar için hakikatin söylenmesi, iğrenç bir şeydir. yeni-muhafazakarlığın kurucusu leo strauss, hakikatin kitlelerle paylaşılamayacak kadar tehlikeli bir şey olduğunu öğretmişti. strauss, hakikatleri şehir meydanında anlattığı için sokrates’in idam edilmesini bile onaylıyordu!
eylül 2001 suçlarının 13. yıldönümü yaklaşırken, yeni-muhafazakarlar çatılardan bağırıyor ve 11 eylül ve şarbonlu yanıltma harekatının gerçek failleri olduklarını etkin bir şekilde itiraf ediyorlar. (belki hatırlarsınız, neo-con’lar eylül 2000’de açıkça “yeni pearl harbor” çağrısı yapmış ve tam bir yıl sonra bunu elde etmişlerdi.
iranlılar bu roketleri filistinlilerin beyinleri üzerinden gazze’ye kaçırdılar ve roket yapım bilgisini savaş ve saldırılara rağmen dokunulmaz kıldılar. bu, iranlıların nükleer programlarında da uyguladıkları ve “bilginin bombalanamayacağı” felsefesinin altında yatan stratejiyle aynıdır.
"kuzeydeki sa’ada ilinde bulunan küçük demmac köyü, geride kalan haftalar boyunca husiler – şeyh abdülmalik el husi’nin öncülük ettiği bir şii grup – ile selefi militanlar arasındaki şiddetin alarm verici düzeyde yükselişine sahne oldu."
el monitor'dan, pyd'nin suriye kürdistanı'ndaki giderek artan etkisi hakkında önemli bir analiz...
mahdi darius nazemroaya'dan önemli bir analiz daha...
derslerin çevirisini sürdürüyoruz...
son yıllarda medyadaki haberler ve belgeseller, giderek artan sayıda kadının müslüman olduğuna dair artan kaygıları gösteriyor.
ayetullah cafer subhani'den, mutezile kelamı ile imamiye'nin itikadi farklarını ele alan ilmi bir makale...
“sözlerimi bitirdiğimde dinleyiciler arasından bir filozof, felsefî metinlerde özgürlükle ibadeti birleştiren böylesi hekimane bir sözle karşılaşmadığını ifade etti. bu filozof, hz. ali’nin etkisinde kalarak islam’ı seçti ve şiî oldu.”
raja news, kum dini ilimler havzasında uzun yıllardır tedris ve tahsille meşgul olan amerikalı profesör legenhausen ile bir röportaj gerçekleştirdi. işte o röportajın çevirisi...
"burada, lübnan’daki insanların bir kısmı imam hüseyin’in mesajını aldı ve israil 1982’de lübnan’ı işgal ettiği zaman bazı insanlar, amerika tarafından desteklenen israil saldırganlığına karşı durdu. aynı şey gazze için de geçerli. lübnan tecrübesi gerçekte kerbela tecrübesine dayanıyor."
"soru artık siyonist rejimin mevcudiyetinin baki olup olmadığı, ya da haritadan silinip silinmeyeceği değil, yok olmadan önce ne kadar daha yaşayacağıdır.”
ahlak üstadı hüccetülislam fatiminiyâ’nın imam hâdi’nin (a.s) hayatı ve camia-i kebire ziyareti hakkında yaptığı konuşmanın çevirisi…
"ben kendi adıma, bütün müslüman kardeşlerimi, hem kanaat önderlerini ve hareket liderlerini, hem de bu önder ve liderlere tabi olanları ayetullah hamanei’ye biat edip bu olgun, bilge rehberin sancağı altında toplanmaya çağırıyorum. çünkü bugün onun denginde başka bir rehbere sahip değiliz."