Ayetullah Kemal Haydari: Menzile Hadisi (7)

Âriflerin dediği gibi bahsedilen makam kemâle yolculuktaki hâtemiyet makamıdır. Hz. Ali (a.s.) da bu makamda Resûlullah’ın (s.a.a.) ortağıdır. Hâtemü’l-Enbiyâ denince kastımız seyr-i ilallah’ın bütün mertebelerini sonlandırmaktır. Yoksa zamansal olarak peygamberlerin sonuncusu olmak değildir.

İbrahimi Dinani: Baba Tâhir Uryân (1)

Sadrü’l-Müteellihîn (Molla Sadrâ) de ilmi varlıkla eşit kabul etmiştir. Tıpkı varlığın ve ışığın teşkikî olması gibi, yani zayıflık ve güçlülük mertebelerine sahip olması gibi ilim ve bilinç de teşkikîdir, zayıflık ve güçlülük dereceleri vardır. Baba Tâhir’in sözünden de bu çıkıyor.

İbrahimi Dinani: Düşünce ve Varlık ilişkisi nasıldır?

Evet. Maşrık, güneşin doğduğu yerdir. Yani Hak Teâlâ’nın nuru, akılda doğuyor. Akıl bu yüzden maşrıktır. “Nurun yeşrıku min subhi’l-ezel” (Nur ezel sabahından doğuyor). Bu sözün Hz. Emir’e ait olması lazım. Buradaki ezel nedir? Ezel zaman mıdır? Hayır. Hidayet sabahı, aklın nuraniyet sabahıdır. Bilinç sabahıdır.

İbrahimi Dinani: Varlık mı öncedir, varlık bilinci mi?

Şimdi bir örnek vereyim. Bu masa bir gerçekliktir. Yani “ide”de, düşüncede değil gerçekliktedir, “reel”dir. “Reel” ile “ideal”in birlikte bir arada olduğu tek varlık insandır. İnsan hem “ide”dir hem de gerçekliktir. Bu masa gerçektir; ama bu masanın “ide”si de sizin zihninizdedir. Siz hem ideal hem de reelsiniz.

İbrahimi Dinani: Hz. Peygamber'in manevi ve bâtınî makamı

Attâr işte burada diyor ki Hz. Hâtemü’l-Enbiyâ’nın zâtı, Hak Tebârek ve Teâlâ’nın Esmâü’l-Hüsnâ’sıdır. Yani Allah’ın en güzel isimlerinin, kemâl, cemâl ve celâl sıfatının, kısaca Allah’taki tüm güzelliklerin tam mazharı Hz. Peygamber’in kendisidir. Allah’ın tüm Esmâü’l-Hüsnâ’sı Hz. Peygamber’in mübarek varlığında yer almıştır.

İbrahimi Dinani: Şeyh Attâr ve Emirül-Müminin İmam Ali

Şeyh Attâr zahirde Ehl-i Sünnet’tendir, Şii değildir. Fakat Hz. Emir’i, Attâr’ın bu şiiri gibi anlatan bir başka şiir zor bulunur. Varlığın esasını Hz. Ali’nin doğumu olarak görüyor...