attâr işte burada diyor ki hz. hâtemü’l-enbiyâ’nın zâtı, hak tebârek ve teâlâ’nın esmâü’l-hüsnâ’sıdır. yani allah’ın en güzel isimlerinin, kemâl, cemâl ve celâl sıfatının, kısaca allah’taki tüm güzelliklerin tam mazharı hz. peygamber’in kendisidir. allah’ın tüm esmâü’l-hüsnâ’sı hz. peygamber’in mübarek varlığında yer almıştır.
bazıları yalnızca mevcûdâtı bildikleri için varlığı (vücûd) onunla aynı kavram sanıyorlar. ancak biraz daha dikkat etseler, aslında bir mevcûdun mevcut olmasının varlığı bilmekle ilgili olduğunu görürler. yani şu çiçek, şu masa ya da şu duvar mevcuttur; ama ben varlığa (vücud) inandığım için bunun mevcut olduğunu söylüyorum.
peki kendisini nasıl görüyor? yani kendisine ait bir tasavvura mı sahiptir? yani hak teâlâ kendisini tasavvur mu ediyor? bir şeyin tasavvuru o şeyin dışındadır. bir şeyin tasavvuru o şeyin kendisinden farklıdır. hak teâlâ’nın kendisini görmesi, kendi kendindeki huzuru demektir. bu ise huzurun esasıdır. gören, görülen ve görmek hep o’dur.
biz yokluğa dair bir anlayışa sahibiz, yokluğun ne demek olduğunu biliriz. biliriz ki yokluk olmayan, var olmayan şeydir. bunu biliriz ancak yokluk mevcut değildir. gerçekliği yoktur, yokluk nerededir? yokluğun bulunduğu bir yer yoktur ki… fakat benim ona dair bir tasavvurum var. (kendisine değil, kavramına; haz.)
nokta vahdetin sembolüdür. sonuçta bir noktaya ulaşıyorsun ki orada hiçbir boyut yoktur. yani hiçbir kesret yoktur. nokta hiçbir şekilde bölünemez. bölünememesi demek kesretin olmaması demektir. işte o nokta sizin kendi varlığınızın nihai sırrıdır.
kelâmcılar hâlik ile mahlûktan, filozoflar vacibu’l-vücud ile mümkinü’l-vücuddan ve genel olarak da hepsi “kadim” ve “hadis”ten söz ederken aynülkudât bunu “cemâlin beni” suretinde hem âşıkane ve ârifane hem zarifçe ve hem de hekimâne bir şekilde ifade etmiştir. / o nokta da bismillah’taki ali’nin (a.s.) noktasıdır. evet üstat, konu çok iyi bir yere geldi. ancak süremiz de burada bitti.
amerikalı tarihçi ve muhalif akademisyen howard zinn’e göre, hiroşima’da 140.000 japon sivil “toza ve küle dönüştü”. nagazaki’de 70.000’in üzerinde sivil yandı ve her iki şehrin 130.000 sakini de takip eden beş yıl içinde radyasyona bağlı hastalıklardan dolayı hayatını kaybetti.
bir arifin tabiri ile söyleyecek olursak “ba marifet-i kâmil duzeh, beheşt mi gerded ve ba cehl u nadani beheşt, duzeh mi şeved” yani “bilmekle (marifet ile) cehennem, cennete dönüşür. cehalet ve bilgisizlikle ise cennet, cehennem olur.” hele de “cehl-i mürekkeb” (bilmediğini bilmemek) olursa vay halimize!
aklın tatmasına örnek sanatçılardır. sanat işte böyle ortaya çıkıyor. sanatçı, aklı tat alan kimsedir. kavram yaratmıyor, tadıyor. sanatçı kavram yaratmaksızın kendi tattığına ulaşıyor. akıl tadar, zevk aklın tadışıdır. o halde şuhûd aklın görmesidir, zevk ise aklın tatmasıdır. demek ki akıl olmadan ne şuhûd olur ne de zevk.
insan bir şeylerini unutabilir; ama insan “ben”i unutabilir mi? allah korusun bir kişi bir kaza yapabilir ve komaya girebilir. o hastanedeyken mekânı zamanı, nerde olduğunu vs. her şeyi unutabilir. hatta ismini bile unutabilir. ancak “ben”ini unutabilir mi? yani “ben” olduğunu unutamaz. ismini bile unutabilir, ama ben demeye devam eder. işte o ben huzurdur.
asli başlangıç, yani hak teâlâ... her şey hak teâlâ ile başlar. peki nerede biter? mutlaka hak’ta bitmelidir. her şey hak teâlâ ile başlar ve her şeyin sonu da hak teâlâ’ya varır. bakın kur’an ayeti ne diyor? “kema bedeekum teûdûn” (sizi başlangıçta yarattığı gibi (yine o’na) döneceksiniz.) (araf:29)
arifin biri şöyle diyor: ben bu dünyadaki insanlara hayret ediyorum. onlar âlemin zahir, allah’ın ise gizli olduğunu sanıyor. hâlbuki zatıyla zahir olan allah’tır, siz gidin de gizli olan âlemi bulun.
peygamber, bizim gibi bir insandır. “ene beşerun mislikum” (ben de sizin gibi bir insanım) diyor. yolda yürüyor, yiyor, içiyor vs. ancak peygamber’in bâtını varlığın tümel aklıdır. o’nun bu makamını tanımayan aslında o’nu tanımamıştır.
mevlana da aşktan onca söz etmesine rağmen, aşkın kendisinin aklın bir letafeti olduğunu söylüyor. acaba bizim meleklerin yaptığına inandığımız âleme ait işleri de aklın eserlerinden biri olarak görmemiz mümkün müdür? evet, bunların hepsi aklın eserleridir.
insanın bizatihi kendisi harekettir. daha önceki programda da dediğim gibi “cevherî hareket”te “hareket” ile “müteharrik” yani hareket eden aynı şeydir. hareketli olan şey, hareketin kendisidir. siz hem hareketsiniz hem de hareket edensiniz. o halde sürekli olarak yeni olmalıyız.
cennet de aynı şekildedir. bazıları cennette sürekli yiyip içip yatıldığını düşünüyor. insan yiyip içmekten bıkmaz mı? her şey insanı bıktırır. cennette bıkmak yoktur; çünkü içinde sükûn yoktur. cennet sabittir ama sakin değildir. yani cennet her an bir cilveye sahiptir. cennette olan bir mümin her an yeni bir cilve görür.
hayır, allah’a ulaştığında sonsuz seyir yeni başlar. allah’a ulaştığında duruyor mu? allah’a ulaştıktan sonra sonsuz bir seyir başlar. bu konuda bir örnek vereyim. mesela bir yağmur damlası, gelip akan bir suya düşer, akan su daha büyük bir ırmağa dökülür, bu damla yıllarca dereden ırmağa, ırmaktan büyük nehirlere gider en sonunda nereye ulaşır? denize ulaşır.
siz duvara baktığınızda rengini, boyunu, enini vs. görüyorsunuz; ama cevherin kendisi görülebilecek bir şey değildir. (fenomenleri görüyoruz, numeni değil; medya şafak) âlem hem hareket edendir, hem de harekettir. siz cevheri hareketi kabul ediyorsanız hareket ile hareket edenin de aynı şey olduğunu kabul etmek zorundasınız.
aklın mertebe olarak bedenden önce olduğunu daha önce söylemiştim. tüm bu âlemden önce tümel akıl (akl-ı küll) vardı. bu âlem tümel akıl tarafından idare edilmektedir. bu, tüm dünyayı idare eden bir akıldır. bu da ilahî bir tecellidir, o’nun şuûnâtındır.
aristo çözememiş, ibn sina çözememiş; eflatun, descartes , spinoza çözememiş. madde ile mananın, yani aynı cinsten olmayan iki şeyin birbirine nasıl bağlandığı sorusu tüm dünyada öylece kalmış. ama molla sadra bunu çözmüş.
görüyor musunuz savaş nerede başlıyor? hikmet ile din arasında savaş yok, savaş kendi mertebelerindeki insanlar arasındadır. his mertebesinde kalan biri, din benim anladığımdır, sen daha yukarı gitme diyor. peki neden daha yukarı gitmeyeyim? daha yukarısı yok mu? dinin histen daha yukarısı yok mu? ben neden histen daha yukarısına gitmeyeyim?
her şey zihinde olduğuna göre sadru’l-muteelihin, şuna inanır: varlığın hakikati zihinle kavranamaz. varlık kavramını anlayabiliriz. varlık kavramını herkes anlar; ama varlık kavramı varlığın kendisi midir? peki, o halde varlığın kendisine nasıl ulaşabiliriz? ancak zihnimizi aşarsak.
kıyısı olmayan denize benzetiyor. kıyı o kalıplardır. öyle bir yere varıyor ki orada kalıplar bitmiştir. büyük ariflerin bahsettiği şuhûd işte budur, yoksa ben cin ve peri gördüm demiyorlar. akıl, adım adım ilerliyor ve kalıpların bittiği bir yere varıyor, ama bunu yapan da yine akıldır.
şimdi size bir örnek vereyim, belki bu örnekle biraz açıklayabilirim. mesela herkes sonsuzdan (gayri mütenahi) söz eder, matematikçiler bunu daha iyi anlar. bilgin insanlar sonsuzu bilirler mi bilmezler mi? bilirler… peki sonsuzu tasavvur edebilir misiniz? hayır; çünkü tasavvur ettiğiniz anda o sonlu (mütenahi) olur.
şeyh-i işrak da (sühreverdi) hikmeti “bahsî” ve “zevkî” olarak ayırmıştır. orada kendisinin hikmetinin bir çeşit “itaî” hikmet olduğunu yani allah vergisi olduğunu söylüyor. gerçekten de onun benzerini hiçbir felsefi ekolde göremiyorsunuz. kendisi de esfar’da buna işaret ediyor. yani molla sadra’nın hikmeti diğerlerinden oldukça farklıdır.
fakir, ‘fakr’ sıfatıyla nitelenmiş olan zattır. ancak biz müstakil bir zata sahip değiliz. bizim kendimizden kaynaklanan bir istiklalimiz yoktur. zatımız fakrdır, mutlak fakrız (yoksulluğuz). o ise tam anlamı ile ganidir (zengin), gani sıfatıdır; ama zatının sıfatıdır. gani, hak teala’nın dışında bir sıfat değildir. zatının kendisidir, o mutlak ganidir (o zenginliktir).
bu, yani bir insanın batında gidebilme imkanına sahip olacağı en ileri noktadır. mirac, hatemu’l enbiya’nın (s.a.a.) batıni seyridir. bunu derken ben bunun zahirde olmadığını söylemiyorum, ancak daha çok batın söz konusudur. bu yola herkes gidemiyor. eğer zahirci bir insansa allah’ı kendi tasavvur ettiği gibi bilir. o, kendi tasavvurunda yarattığı bir tanrıya sahiptir.
merhum allame tabatabai, filozof ve arifti; henri corbin de gerçekten maneviyatçı bir insandı, görünürde hıristiyan’dı, zahiren din değiştirmiş de değildi. fakat bir şii’den eksiği yoktu, gerçekten tam anlamıyla bir şii’ydi. ama değişimini izhar etmedi.
o dönemde sühreverdi, islam dünyasının doğusunda, iran’da ibn rüşd’ün aklına bile gelmeyen başka bir felsefe kurdu. sühreverdi’den sonra da islam felsefesinde bir başka akım yine iran’da başladı; molla sadra’dan allame tabatabai’ye kadar ilerledi.
corbin irfan ve tasavvuftan söz ediyordu. bu durumda zikir ve mürşidin de olması gerekirdi ve bu eserlerinde vardı. ben ona şunu sordum: siz tasavvufa hâkimsiniz, mürşidi de gerekli görüyorsunuz; sizin mürşidiniz kim peki? ben bunu özel sormuştum ancak baktım ki herkes kulak kesilmiş.
"galiba daha sonra allame tabatabai ile henry corbin’in tahran’daki oturumlarına da katıldınız. üstat mutahhari de o oturumlara katılıyor muydu?..."
molla sadra olarak bilinen sadreddin muhammed bin ibrahim şirazi kavami, (980-1051 hicri kameri) hikmet-i müteâliye ekolünün kurucusu ünlü bir filozof ve meşhur bir arif olarak felsefi ve irfani düşüncede büyük bir değişim yaratmıştır. bu ekol kendinden önceki 800 yıllık islam felsefesini bir kenara bırakarak yeni bir dönem başlattı.
daha önce iran’ın farklı üniversitelerinde de ders veren bakıru’l ulum üniversitesi ve imam humeyni enstitüsü öğretim üyesi amerikalı prof. muhammed legenhausen, 1389 yılında ‘felsefe’nin kalıcı siması’ seçildi. prof. muhammed legenhausen, havza dergisine verdiği söyleşisinde batı felsefesinin mahiyetini ve islam felsefesiyle farklarını ele aldı.
körfez işbirliği konseyi (gcc) rejimleri, ekonomi dahileri oldukları için değil, emperyalist güçlerin stratejik taleplerine ve çıkarlarına hizmet ettikleri için, batı’nın finansal sistemine kolay erişim sağlayıp her türlü ekonomik avantajı elde ediyor. onların küresel hegemonlara siyasal düzeyde ve güvenlik düzeyinde olan itaatkarlıkları, göreceli ekonomik refahlarının sebebidir – ancak bu, ücretl
havza haber ajansı, uluslararası sahada faal olan arjantinli din adamı şeyh abdülkerim paz’la bir söyleşi yaptı. aşağıda, bir hıristiyan keşişin, hz. masume’nin (a.s.) türbesinin manevi atmosferinden nasıl etkilendiğini okuyacaksınız.
wikileaks size, panama belgeleri’nin amerika birleşik devletleri, george soros’un çeşitli stk’ları ve bir dizi batılı gazeteci tarafından sunulduğunu söyledi. bunun kanıtı bugün çürütülemez. son birkaç on yılda sadece haberleri kontrol etmek için değil, aynı zamanda toplumun işlemesini sağlayan kanunları bile etkilemek üzere geniş bir ağ kurulmuştur. işte, işlerin yeni dünya düzeni dahilinde işle
enis nakkaş'tan yine çarpıcı analizler, bilgiler: "iran'ın hala 'türkiye'ye uzatılmış el' olarak isimlendirdiği siyaseti, türkiye'nin nato'dan çıkması gerektiği üzerinedir. rusya da aynı şekilde 'türkiye'nin çıkarları amerika'da değil, bizdedir' diyor."
bu hafta rusya ile yakın komşuları belarus ve kazakistan arasında imzalanan ekonomik birlik anlaşması, zayıflayan abd küresel hegemonyasının tabutuna bir çivi daha çaktı.
181 sayılı taksim kararı’nın 66. yıldönümünde el menar web sitesi, iki devletli çözüm ve filiistin davasının geleceğine ilişkin önemli gelişmeleri vurgulamak üzere, amerikalı-yahudi yazar ve siyasal stratejist doktor norman finkelstein’la bir röportaj yaptı:
press tv idaho’dan yazar ve gazeteci mark glenn ile 11 eylül saldırılarına ve bu hadisenin amerikan hükümeti tarafından sunulan resmi anlatısına ışık tutmak amacıyla bir röportaj gerçekleştirdi.
"biz nerede savaşıyorsak maneviyatımızla savaşıyoruz. biz esirleri katletmiyoruz. siz esirleri duvara dizip gün ışığında bir yanda video çekerken bir yandan idam edersiniz. biz sivilleri katletmiyoruz. biz bazı çatışmalarda sivillerin kaçışını sağlamak adına daha çok şehit verdik..."
lübnanlı siyasi mütefekkir enis nakkaş, suriye'nin el-akhbariya kanalına konuk oldu. suriye'deki son durum, hamas'ın geldiği nokta, hizbullah ve golan cephesi gibi önemli konular ele alındı...
son yıllarda medyadaki haberler ve belgeseller, giderek artan sayıda kadının müslüman olduğuna dair artan kaygıları gösteriyor.
argo, bir propaganda filmi. nazi yönetmen leni riefenstahl’ın filmleri gibi, iyi yapılmış. riefenstahl’ın filmleri gibi, katil bir suç örgütünü övüyor. ve riefenstahl’ın filmleri gibi, nihai amacı nefret yaratmak ve izleyicilerini kitle katliamcılarına çevirmek.
"rus televizyon haber ağır rt’ye göre rusya’da ve ukrayna’da, finansman kodamanı george soros ve kyiv post’un brooklyn doğumlu yayıncısı jed sunden’in de aralarında olduğu yahudi bağışçılar tarafından finanse edilen femen bağlantılı protesto grupları, kiliselerin içinde haçları zincir testerelerle kestiler ve holiganca eylemler gerçekleştirdiler."